وسايل حفاظت فردی PPE
يکی از راه های پيشگيری حوادث کارگری و بيماری های شغلی استفاده کارگران از وسائل حفاظت فردی ppe مثل لباس کار ، پيش بند ، کلاه ايمنی ، عينک حفاظتی ، ماسک جوشکاری ، ماسک ضد گرد و غبار و غيره می باشد که می بايست با توجه به شغل کارگر و نياز او به يک يا چند نوع وسيله حفاظتی انفرادی از طرف کارفرما تهيه و در اختيارشان قرار داده شود . بديهی است کارگران نيز بايد از وسائل حفاظت انفرادی که از طرف کارفرما تهيه می شود به هنگام انجام کار جهت جلوگيری از خطرات احتمالی استفاده کنند و عدم استفاده از آنها پيامدهای غير قابل جبرانی مثل کوی ، بریدگی دست ، سوختگی دست و پا و حتی ضربه مغزی و فوت کارگر را به دنبال خواهد داشت .
در اين مقوله مشخصات هر کدام از وسائل حفاظت فردی ppe کارگران و انواع کارهايي که هنگام انجام کار بايد با استفاده از وسائل مذکور انجام دهند به ترتيب مورد بررسی قرار می گیرد .
لباس کار :
لباس کار اولين وسيله ايمنی و بهداشتی است که می بايست از طرف کارفرما تهيه و در اختيار کارگر قرار داده شود . لباس کار بايد متناسب با کار و بدن کارگر بوده و قسمت های آزاد نداشته باشد . کمر آنها هميشه بسته بوده و دارای جيب های کوچک و حتی الامکان تعداد جيب ها نيز کم باشد .
کارگرانی که با قسمت های گردان ماشين ها کار می کنند بايد لباس کارشان چسبيده به تن و آستين هاي شان مج بند داشته باشد . لباس کار يکسره برای اين قبيل کارها توصيه می شود ، کارگرانی که روی دستگاه های فوق الذکر کار می کنند اگر موی سرشان بلند است ، بايد آنها را زير سربند يا کلاه بپوشانند و از استفاده از ساعت مچی ، مچ بند ، انگشتر و ساير تزئينات در موقع انجام کار خودداری نمايند .
کارگرانی که در محيط آلوده به گرد و غبار مسموم کننده يا قابل اشتعال کار می کنند نبايد از لباس های جيب دار و شلوارهای پاکتی دار استفاده نمايند ، چون گرد و غبار مذکور در محل های لبه دار و جيب ها جمع شده و در مواقع مختلف ممکن است باعث ناراحتی آنها شود .
پيش بند:
کار در جاهايي که مايعات خورنده مثل اسيد و غيره وجود دارد بايد از پيش بندی که تمام سينه را بپوشاند و از جنس کائوچوی طبيعی و غيره باشد استفاده نمود . حفاظت در برابر اشعه ايکس با استفاده از پيش بند سربی با ضخامت مناسب می باشد .
کار با مواد داغ مثل پای تنور يا پاتيل های جوشا ن و غيره با استفاده از پيش بند نسوز است .
کارگرانی که در مقابل قطعات گردان و متحرک دستگاه ها کار می کنند نبايد از پيش بند استفاده کنند و اگر کار کردن با اين دستگاه ها نياز پيش بند داشته باشد ، بايد به صورت دو تيکه بوده بطوريکه قسمت پايين تنه از بالا تنه مجزا و طوری گره خورده باشد تا در مواقعی که پيش بند به قسمت های گردان گير می کند ، به سهولت از تن کارگر جدا شود .
کلاه ايمنی :
کارگرانی که هنگام انجام کار در معرض سقوط يا پرتاب اشياء روس سرشان هستند می باقست از کلاه حفاظتی استفاده کنند . نوع کارهايی که نياز به کلاه ايمنی دارد عبارتند از کارگران ساختمانی ، کارگران معدنی ، باراندازها ، مقنی ها ، موتورسيکلت سواران و غقره .
مشخصات کلاه حفاظتی : وزن کلاه به طور کامل نباید از 400 گرم تجاوز نمايد ، کلاه ايمنی بايد از مواد غير قابل احتراق ساخته شده باشد ، در محل هايی که خطر برق گرفتگی وجود دارد جنس کلاه بايد عايق برق باشد ، دور تا دور کلاه لبه داشته باشد تا سر و گردن و صورت و پشت گردن کارگر را محافظت نمايد . ضمنا کلاه يک وسيله شخصی بوده و استفاده از آن توسط ديگری می بايست با ضد عفونی نمودن داخل کلاه و در صورت لزوم تعويض چرم و نوارهای داخل آن انجام شود .
عينک حفاظتی :
حساس ترين عضو بدن انسان چشم است که بايد از هر گونه آسيبی مصون بماند ، زخم و جراحت چشم به سختی قابل علاج می باشد و در صورت وارد شدن جسم خارجی در آن ضربه شديد به چشم وارد شده و ضايعات عميقی که احتمالا کوری را نيز به دنبال دارد ، عارض می گردد .
استفاده از عينک های حفاظتی مناسب يکی از راه های جلوگيری خطرات چشمی انسان می باشد . کارگرانی که در مشاغل زير کار می کنند نياز به عينک حفاظتی دارند :
ريخته گری ، جوشکاری ، تراشکاری ، سنگ سمباده ، دستگاه های کنکاسور ، کوبيدن چکش ، محل های پر گرد و غبار و غيره . ضمنا در محل هايی که گاز ، دود و مايعات مضر شيميايی مانند اسيدها ، قليائيات ممکن است باعث سوزاندن چشم يا زخم شدن آن شود و غيره .
عيک های حفاظتی مورد استفاده با توجه به هر نوع کار متناسب با نوع کار تهيه شده ، بعنوان مثال عينک ضد گرد و غبار دارای قابليت های شفاف و قابل انعطاف می باشد و کاملا با صورت کارگر تطبيق می کند .
عينک های حفاظتی کارگران ريخته گر ضمن اينکه اشعه ماوراء بنفش و اشعه خيره کننده را جذب می کند ، در برابر گرما و حرارت نيز مقاوم است ، عينک های ضد اسيد و عينک های مورد استفاده در مقابل دودهای خطرناک و ناراحت کننده بايد دوره آنها از طرف داخل مجهز به جنس نرم و نسوز قابل انعطاف باشد و کاملا روی صورت چسبيده و فاقد هر گونه منفذی باشند . عينک کارگران جوشکار با شيشه های رنگی جهت جلوگيری از خيره شدن خستگی چشم می باشد .
گوش حفاظتی :
در مورد سر و صدا و ميزان صدای قابل شنيدن بدون حفاظ گوش قبلا به طور مبسوط در بخش سرو صدا در کارگاه ها صحبت شده و فقط در اين باره تأکيد می شود که در کارگاه هايی که سر و صدا باعث رنجش گوش کارگران می شود (سر و صدايی بيش از 85 دسيبل) بايد حتما از حفاظ گوش استفاده شود و توصيه می شود که حتی اگر نوع توپی حفاظ گوش وجود نداشته باشد کارگرانی که در معرض سر و صدای شديد هستند از پنبه های آغشته به کمی پارافين درگوش های خود استفاده کنند که هنگام ترک کار نيز آنها به راحتی می توانند از گوشها خارج و دور بياندازند ، بديهی است انجام اين عمل نه تنها از ورود سر و صدای مزاحم به گوش ها جلوگيری می کند ، بلکه در صورت وجود گرد و غبار در اطراف مانع ورودشان به داخل گوش و ايجاد ناراحتی و امراض مختلف می گردد .
کمربند ايمنی و طناب نجات :
کارگران ساختمانی ، مقنی ها ،کارگران برق و مخابرات در روی تيرهای خطوط هوايی و غيره به منظور جلوگيری از سقوط بايد مجهز به کمربند ايمنی و طناب نجات باشند .
نحوه استفاده از کمربند ايمنی بدين ترتيب است که يک سر طناب نجات را به حلقه کمربند قلاب نموده و سر ديگر آن را به تير چوبی يا يک ميله فلزی ثابت و يا امثال آن در محل کار محکم می بندند . کمربند ايمنی و کليه قطعات و ضمائم آن بايد مرتبا بازديد شده و قطعات فرسوده يا خراب آن در صورت امکان تعويض و قطعات تعويض شده از نوع استاندارد بوده وگرنه بايد کلا کمربند را تعويض نمود .
دستکش های حفاظتی :
دستها از ارزشمندتر ين اعضا کمکی بدن انسان می باشد که برای حفاظت آنها در مقابل خطرات مثل سوختگی در اثر گرما ، مواد خورنده ، برنده و غيره بايد از دستکش های حفاظتی مناسب استفاده نمود ، بطوريکه ضمن حفاظت از دست ها هيچگونه ناراحتی نيز برای حرکت انگشتان ايجاد نکرده و باعث حساسيت پوست دست نيز می شوند . کارگرانی که با دستگاه هايی مثل مته يا تراش و غيره که قسمت عای گردان دارند و احتمال برخورد دستان کارگر با آنها وجود دارد و دقت عمل کارگر نيز به همراه استفاده از دستکش کم می شود نبايد از دستکش استفاده کنند . انواع دستکش هايی که کارگران بايد از آنها با توجه به شغلی که دارند استفاده کنند عبارتند از :
دستکش های چرمی برای کار جوشکاری ، کشيدن سيک ، حمل و نقل و غيره .دستکش های لاستيکی يا جنس مخصوص مشابه عايق الکتريسيته برای برق کاران ، دستکش های لاستيکی يا پلاستيکی برای جا به جا کردن وسائل حفاظت فردی ppe ظروف اسيد و مواد سمی و تحريک کننده و عفونی سر و کار دارند بايد دارای شرايط زير باشند :
- ساق آنها به قدری بلند باشد که بازوها را بپوشاند .
- کليه قسمت های آن دارای مقاومت کافی در مقابل مواد سمی و تحريک کننده باشد .
- فاقد سوراخ يا پارگی باشد .
کفش حفاظتی :
کارگرانی که موقع کار پاهايشان با مواد اسيدی و قليائی تماس دارند ، در رطوبت کار می کنند ، وسائل حفاظت فردی ppe در معرض سقوط اجسام سنگين قرار دارند ، خطر برق گرفتگی آنها را تهديد می کند و … بايد از کفش حفاظتی متناسب با نوع کار استفاده نمايند . کارگرانی که با مواد خورنده سر و کار دارند از کفش لاستيکی بدون بند بايد استفاده کرده و اين کفش ها می بايست کاملا پا و قوزک پا را بپوشانند .
کفش کارگرانی که در آب و رطوبت کار می کنند بايد از نوع لاستيکی با ساق های بلند تا زانو باشد.کفش کسانی که در معرض سقوط اجسام سنگين می باشند بايد دارای پنجه فولادی باشد و کفش کارگرانی که در معرض خطرات برق گرفتگی قرار دارند بايد دارای تخت لاستيکی باشد و بالاخره در محل هايی که در اثر ايجاد جرقه امکان خطر انفجار و آتش سوزی وجود دارد ، به هيچ عنوان نبايد از کفش ميخ دار استفاده شود .
گتر حفاظتی :
به منظور حفاظت ساق پا تا روی کفش ها در مواقعی که کارگران در معرض ترشحات اسيدی ، قليايي ، جرقه های آتش ، ريختن مواد مذاب يا مايعات داغ قرار دارند بايد از گتر حفاظتی استفاده نمايند .
مثلا نوع گترهای مورد استفاده درکارگاه های ريخته گری بايد از جنس مواد نسوز باشد و اين گترها بايد تا زانوی پا را بپوشاند و کاملا به وسيله بندک يا سگک به پاها بچسبند ، بطوريکه مانع داخل شدن مواد مذاب به داخل پاهای کارگر شوند .
ماسک های حفاظتی :
بطور کلی در کارگاه هايي که گرد و غبار يا گازهای زيان آور و سمی ايجاد می کنند ، موقع کار دستگاه ها ، بايد هوای آلوده محل به وسيله هواکش های مناسب ، تهويه و به خارج از محيط کار هدايت شوند که درباره نحوه تهويه در بخش هوای کارگاه ها به تفصيل صحبت شده است . در صورتی که امکان تهويه مناسب در کارگاه وجود نداشته باشد ، می بايست برای کارگران جهت جلوگيری از ورود گازهای زيان آور و يا گرد و غبار به داخل ريه آنها ماسک های حفاظتی مناسب تهيه و در اختيارشان قرار داد که به شرح زير می باشند :
1- ماسک های فيلتر دار ضد گرد و غبار
ماسک های مذکور دارای فيلترهايي از جنس دستمال کاغذی ، پنبه و الياف مختلف بوده و موقع استفاده گرد و غبارهای معلق در محيط کار از طريق فيلترهای مذکور جذب و هوای نسبتاً سالم تری وارد ريه کارگر می شود .وسائل حفاظت فردی ppe فيلتر ماسک های مذکور را می توان گاهی تميز نمود . در بعضی از کارگاه ها که کارگران هنگام کار در معرض گرد و غبار قرار دارند و از استفاده ماسک های فيلتردار به علت عرق کردن اطراف دهان و بينی امتناع می ورزند می توان از طريق آموزش های لازم آنها را عادت به استفاده از اين نوع ماسک ها داده يا از ماسک های کاغذی يک بار مصرف و پارچه های لطيف که دارای سوراخ های ريزی می باشند ، استفاده نمود که معمولا پارچه های مذکور را به صورت چند لا کرده و مقابل دهان و بينی می بندند .
2- ماسک های فيلتردار ضد گاز :
گازهای سمی که در بعضی از کارگاه ها توليد می شوند عبارتند از گاز کلر ، اکسيد کربن ، بخارات اسيد سولفوريک و غيره که در بخش مربوط به بيماری های ناشی از مواد شيميايي توضيحات لازم داده شد . برای خنثی کردن هر يک از سموم فوق از ماسک های فيلتر دار ضد گاز که دارای فيلترهای خنثی کننده انواع گاز با رنگ و نشان مخصوص به آن نوع گاز قابل تشخيص می باشند بايد استفاده نمود ، مدت استعمال هر فيلتر محدود بوده و پس از آنکه قابليت خنثی کردن گاز مورد نظر را از دست داد بايد بلافاصله تعويض شود . لازم به تذکر است که استفاده از ماسک های فيلتر دار با مواد شيميايي مجهز به محفظه فيلتر دار در محل های کوچک که تهويه کامل نمی باشد و ميزان اکسيژن آن کم می باشد ، مثل چاهای فاضلاب و غيره ممنوع می باشد .
- استفاده کارگران ازوسائل حفاظت فردی ppe مثل لباس کار ، دستکش و ماسک مخصوص جوشکاری
- وجود هواکش موضعی جهت هدايت دود و بخارات سمی ناشی از جوشکاری به خارج کارگاه .
- وسائل حفاظت فردی ppe نصب پاراون در اطراف محل جوشکاری به منظور جلوگيری از انتشار نورهای خيره کننده ناشی از جوشکاری به اطراف ممکن است ايجاد مزاحمت و ناراحتی برای ساير کارگران بنمايد .
- ماسک های مجهز به کپسول حاوی اکسيژن :
- با توجه به اينکه استفاده از ماسک های فيلتر دار شيميايی مذکور در محل هايی که کمبود اکسيژن فشرده قابل حمل استفاده نمود .
وسائل حفاظت فردی ppe معمولا استفاده از وسائل حفاظت فردی ppe اين قبيل ماسک ها برای نجات کارگران معادن يا حريق زدگان در دود و آتش يا کارگرانی که در چاه ها دچار گاز گرفتگی می شوند ، توسط گروه های نجات مصدومين می باشد .
در بعضی وسائل حفاظت فردی ppe موارد می توان به جای ماسک تنفسی مجهز به کپسول اکسيژن از ماسک تنفسی که دارای يک لوله لاستيکی بلند تا حدود 15 الی 20 متر است و با هوای آزاد تماس دارد ، استفاده نمود . استفاده از اين نوع ماسک معمولا توسط کارگران تخليه فاضلاب ها يا کارگران نقاش و غيره صورت می گيرد .
صورت وسائل حفاظتی فردی بعضی مشاغل
- کارگر برق کار و مخابرات :
کلاه ايمنی ، دستکش و کفش ايمنی عايق الکتريسيته است و در صورت لزوم کمربند ايمنی ، ابزار کار با دسته های عايق الکتريسيته .
- کارگر ساختمانی :
دستکش لاستيک ، کفش ايمنی ، کلاه ايمنی و در صورت لزوم کمربند ايمنی
- کارگر تراشکار :
عينک تراشکاری ، کفش ايمنی و در صورت لزوم سربند و مچ بند .
- جوشکار و کمک جوشکار :
کلاه و کفش ايمنی ، عينک يا ماسک جوشکاری ، پيش بند و آستين و گتر چرمی و در صورت لزوم کمربند ايمنی .
- کارگر رنگ کار يا نقاش :
کلاه گوشی دار پلاستيکی ، دستکش پلاستيکی ، ماسک يکبار مصرف ضد گرد و غبار (ماسک کاغذی) ، چکمه پلاستيکی .
- کارگر شيشه گر :
عينک حفاظتی ، دستکش و پيش بند چرمی و گتر چرمی
- کارگر مقني يا چاه کن :
کلاه ايمنی ، دستکش لاستيکی ، چکمه لاستيکی ، ساق بلند ، کمربند ايمنی مجهز به طناب نجات ، چراغ قوه يا چراغ روشنايی سيار با ولتاژ کمتر از 24 ولت ، ماسک مجهز به کپسول اکسيژن و در صورت لزوم ماسک ضد گاز و عينک حفاظتی ضد گرد و غبار .
- کار با مايعات شيميايی يا اسيدها :
عينک ضد اسيد ، دستکش پلاستيکی ساق بلند ، پوتين پلاستيکی ، ژاکت و پيش بند پلاستيکی .
- کارگر نجار :
کفش ايمنی ، دستکش چرمی ، ماسک ضد گرد و غبار ، عينک حفاظتی و در صورت لزوم گوشی حفاظتی .
- کارگر مکانيک :
عينک تراشکاری ، دستکش چرمی ، کفش ايمنی
- کارگر ريخته گر و قالب ريز :
کلاه ايمنی ، عينک حفاظتی ، دستکش ، پيش بند و گتر نسوز ، کفش ايمنی و ماسک بخارات مضر.
- کارگر توربين بخار :
گوشی حفاظتی ، کفش تخت لاستيکی و در صورت لزوم دستکش ايمنی
- کارگر آهنگر :
کفش ايمنی ، دستکش و پيش بند چرمی ، عينک تراشکاری و در صورت لزوم گوشی حفاظتی .
- حلبی ساز :
دستکش کف چرمی ، پيش بند چرمی و در صورت نياز کفش ايمنی .
- کارگر آزمايشگاه :
عينک ضد اسيد ، دستکش پلاستيکی ساق بلند ، پيش بند پلاستيکی و در صورت لزوم گتر حفاظتی ، ماسک حفاظتی بخارات مضر .
- كارگر معدن:
کلاه ايمنی ، پوتين ايمنی لاستيکی ساق بلند ، ماسک حفاظتی ، دستکش حفاظتی ، چراغ ايمنی معدن و در صورت لزوم کمربند حفاظتی مجهز به طناب نجات
- کارگر چاپخانه :
دستکش پلاستيکی آزمايشگاه ، پيش بند پلاستيکی ، چکمه پلاستيکی معمولی ، ماسک حفاظی بخارات مضر .
- کارگر سردخانه :
دستکش حفاظتی ، پيش بند حفاظتی ، لباس کامل سردخانه ، پوتين ايمنی و کلاه حفاظتی .
- جا به جا کردن اشيا سنگين :
کلاه ايمنی ، دستکش چرمی ، پوتين ايمنی .
اگر در معرض سقوط يا پرتاب شدن اجسام قرار داريد بايد کلاه حفاظتی مقاوم و در عين حال سبک بر سر بگذاريد تا آسيب نبيند .