بررسی ارگونومی و بیماری‌های عضلانی در محیط‌های صنعتی

بررسی ارگونومی و بیماری‌های عضلانی در محیط‌های صنعتی: راه‌کارهای پیشگیری و بهبود سلامت کارگران

مقدمه

محیط‌های صنعتی به‌دلیل ماهیت فیزیکی و شرایط کاری سخت، اغلب خطرات زیادی برای سلامت کارگران به همراه دارند. یکی از مهم‌ترین این خطرات، بیماری‌های عضلانی و اسکلتی است که به‌دلیل حرکات تکراری، بلند کردن اجسام سنگین و وضعیت‌های نامناسب بدن ایجاد می‌شوند. ارگونومی، علم تطبیق محیط کار با نیازهای جسمی و روانی افراد، نقش کلیدی در کاهش این خطرات ایفا می‌کند. در این مقاله، به بررسی تأثیر ارگونومی بر سلامت کارگران، بیماری‌های عضلانی شایع در محیط‌های صنعتی و راه‌کارهای پیشگیری از این مشکلات می‌پردازیم.

ارگونومی چیست و چرا اهمیت دارد؟

ارگونومی (Ergonomics) علمی است که به طراحی محیط کار، ابزارها و فرآیندها به‌گونه‌ای می‌پردازد که با توانایی‌ها و محدودیت‌های جسمی و روانی افراد سازگار باشد. هدف اصلی ارگونومی، کاهش فشارهای فیزیکی و روانی در محیط کار و افزایش بهره‌وری و رفاه کارگران است.

در محیط‌های صنعتی، رعایت اصول ارگونومی می‌تواند از بروز بیماری‌های عضلانی و اسکلتی جلوگیری کند و سلامت کارگران را بهبود بخشد. این موضوع نه‌تنها به نفع کارگران است، بلکه بهره‌وری سازمان‌ها را نیز افزایش می‌دهد.

بیماری‌های عضلانی شایع در محیط‌های صنعتی

1. دردهای عضلانی و مفصلی
   کارگران صنعتی اغلب به دلیل انجام حرکات تکراری، بلند کردن اجسام سنگین یا قرار گرفتن در وضعیت‌های نامناسب، دچار دردهای عضلانی و مفصلی می‌شوند. این دردها می‌توانند در نواحی مختلف بدن مانند کمر، گردن، شانه‌ها و زانوها ایجاد شوند.
2. سندرم تونل کارپال (CTS)
   این بیماری به دلیل فشار بر عصب میانی مچ دست ایجاد می‌شود و در کارگرانی که از ابزارهای لرزشی استفاده می‌کنند یا حرکات تکراری دست انجام می‌دهند، شایع است. علائم آن شامل درد، بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن دست‌ها است.
3. کمر درد
   بلند کردن اجسام سنگین، خم شدن‌های مکرر و وضعیت‌های نامناسب بدن می‌توانند باعث ایجاد کمردرد در کارگران صنعتی شوند. کمردرد یکی از شایع‌ترین مشکلات در محیط‌های صنعتی است.
4. التهاب تاندون‌ها (Tendinitis)
   این بیماری به دلیل استفاده بیش از حد از تاندون‌ها و انجام حرکات تکراری ایجاد می‌شود و در کارگران صنعتی شایع است. التهاب تاندون‌ها معمولاً در نواحی مانند شانه، آرنج و مچ دست دیده می‌شود.
5. اختلالات گردن و شانه
   کارگرانی که به‌طور مداوم سر و گردن خود را در وضعیت‌های نامناسب نگه می‌دارند، ممکن است دچار درد و اختلالات گردن و شانه شوند.

عوامل خطر در محیط‌های صنعتی

1. حرکات تکراری
   انجام حرکات تکراری مانند چکش‌زنی، تایپ کردن یا استفاده از ابزارهای دستی می‌تواند باعث آسیب‌های عضلانی و مفصلی شود.
2. بلند کردن اجسام سنگین
   بلند کردن یا حمل اجسام سنگین بدون استفاده از تجهیزات مناسب، فشار زیادی بر کمر و مفاصل وارد می‌کند.
3. وضعیت‌های نامناسب بدن
   قرار گرفتن در وضعیت‌های نامناسب به‌مدت طولانی، مانند خم شدن یا چرخش بدن، می‌تواند باعث آسیب‌های عضلانی شود.
4. ارتعاش و لرزش
   استفاده از ابزارهای لرزشی می‌تواند باعث آسیب به دست‌ها و بازوها شود.
5. فشار روانی و استرس
   استرس و فشار روانی می‌توانند باعث افزایش تنش عضلانی و تشدید دردهای عضلانی شوند.

راه‌کارهای ارگونومی برای پیشگیری از بیماری‌های عضلانی

1. طراحی مناسب محیط کار
   محیط کار باید به‌گونه‌ای طراحی شود که کارگران بتوانند در وضعیت‌های طبیعی و راحت کار کنند. این شامل تنظیم ارتفاع میزها، صندلی‌ها و ابزارها است.
2. استفاده از تجهیزات کمکی
   استفاده از تجهیزاتی مانند لیفتراک، جرثقیل‌های دستی و ابزارهای ارگونومیک می‌تواند فشار فیزیکی بر کارگران را کاهش دهد.
3. آموزش کارگران
   کارگران باید در مورد اصول ارگونومی، نحوه بلند کردن صحیح اجسام و حفظ وضعیت‌های مناسب بدن آموزش ببینند.
4. استراحت و تغییر وضعیت
   کارگران باید به‌طور منظم استراحت کنند و وضعیت بدن خود را تغییر دهند تا از فشار مداوم بر عضلات و مفاصل جلوگیری شود.
5. استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (PPE)
   استفاده از دستکش‌های ارگونومیک، کفش‌های ایمنی و سایر تجهیزات حفاظتی می‌تواند از آسیب‌های عضلانی جلوگیری کند.

نقش کارفرمایان در بهبود ارگونومی

کارفرمایان باید با ایجاد محیط‌های کاری ایمن و رعایت اصول ارگونومی، از سلامت کارگران خود محافظت کنند. این اقدامات شامل:

1. ارزیابی ریسک
   شناسایی خطرات ارگونومیکی در محیط کار و اجرای اقدامات اصلاحی.
2. تهیه تجهیزات ارگونومیک
   سرمایه‌گذاری در تجهیزات و ابزارهای ارگونومیک برای کاهش فشار فیزیکی بر کارگران.
3. برنامه‌های سلامت و تناسب اندام
   ارائه برنامه‌هایی برای بهبود سلامت جسمی و روانی کارگران، مانند ورزش و کاهش استرس.

نتیجه‌گیری

بیماری‌های عضلانی و اسکلتی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در محیط‌های صنعتی هستند. با رعایت اصول ارگونومی و اجرای راه‌کارهای پیشگیرانه، می‌توان از بروز این بیماری‌ها جلوگیری کرد و سلامت و بهره‌وری کارگران را بهبود بخشید. کارفرمایان و کارگران باید با همکاری یکدیگر، محیط‌های کاری ایمن و سالم ایجاد کنند تا از آسیب‌های ناشی از کار در محیط‌های صنعتی جلوگیری شود.

منابع و رفرنس‌ها

Occupational Safety and Health Administration (OSHA). (n.d.). Ergonomics: Workplace Safety and Health

International Ergonomics Association (IEA). (2021)

National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH). (2020). Musculoskeletal Disorders and Workplace Factors

Health and Safety Executive (HSE). (2021

World Health Organization (WHO). (2019)

تهیه و نتظیم توسط شرکت ایمن آفرینان ارتفاع